Napoleonen armadak Europa gehiena hartua zuela, betiko etsaia ingelesak ziren. Portugaletik hasi ziren ingelesak emeki-emeki frantsesak kanporatzeko ekinaldia. Lau urtera, Gasteizko gatazkaren ondoren 1813an Nafarroara Sakanatik sartuta iritsi zirenean sorpresa hartu zuten, espero ez zuten herri bat aurkitu zuten ezustean, lau urteotan espainiera ikasita, aurretik iragandako lurretan bezala espainiar hiztunak espero baitzituzten. “Nafarroako jendea oso ergela eta beraien mintzaira ulertezina” iruditu zitzaien eta keinuka ibili behar izan zuten bertakoekin komunikatu ahal izateko. Hizkuntzarekin ez ezik, neskekin ez omen zuten zorte handirik ukan, ziotenez “ez genuen neska euskaldun hauekin espainolekin ukan genuen zortea izan”. Beraien testigantzak komentatu ditugu Xamarrekin.
Deskargatu hemen.
