Autofagia, funtsean, zelulek beren barnean dauden konposatuak eta atalak degradatzeko duten ahalmenean oinarritzen da. Degradatuko dena mintzez inguratu ohi da digeritua izan orduko; egitura honi autofagosoma deritzo. Autofagosomak 60ko hamarkadan deskribatu ziren lehenengoz, baina haien eraketa prozesua sakonki aztertu zen 90eko hamarkadan. Egun, autofagia prozesuaren erregulazio okerra minbizia eta Parkinsona bezalako […]
dibulgazioa
Antropozeno hitza aski berria dugu zientzia arloan eta giza jarduerek Lurraren berezko dinamikari modu nabarmenean eragin dioten denbora tartea izendatzeko erabiltzen da. Dena den, hain berria izaki, eztabaidarik ez da falta kontzeptu honen inguruan. Unitate geokronologiko formal modura onartua izateko, bere hasiera finkatzeaz gain, markatzaile estratigrafiko egokiak zehaztu beharra dago […]
Gaurkoan geologo baten bisita dugu EHUko Kultura Zientifikoko Katedrak eta Bilbo Hiria irratiak elkarlanean prestatzen duten Zientzialari saioan. Arantza Aranburu etorri zaigu Euskal Herrriko paisaia naturalaz hitz egitera. Aurrenik, paisaia naturala zeri esaten diogun adieraziko digu berak, horren ondotik, Euskal Herriko paisaiaren ezaugarri nagusiak zehazteko eta, azkenik, gizakiak erliebeari nola […]
Lurra barik, Ura ere dei geniezaiokeen planeta honetan itsasoan aurkitzen ditugu ekosistema handienak eta bai ugarienak ere, biziari dagokionez. Alabaina, hamaika arrazoi direla kausa, nahiko ezezagunak gertatzen zaizkigu ur azpiko izaki bizidunak, bai handiak direnak eta bai askoz txikiagoak direnak ere. Azkenengo hauek, batik bat. Hain zuzen ere, gaurko saioan […]
Gaurko elkarrizketan genetikak kirolean duen eraginaz jardungo dugu Adrian Odriozola irakasle eta ikertzailearekin. Genomaren definizioa eman ostean, egungo kirol jardueretan informazio genetikoa zenbateraino eta zertarako erabiltzen den azalduko digu berak eta elkarrizketaren azken atalean dopin genetikoaz eta beronen arriskuez hitz egingo digu. (Argazkia: Quapan). https://bilbohiria.com/docs2/2017/zientzialari/170118_z42_doping_genetikoa_adrian_odriozola.mp3 Deskargatu hemen.
Adituen esanetan, Euskal Herria aski aberatsa dugu landare espezieen ugaritasunari dagokionez. Ez da lurralde handia gurea, baina, hala ere, gure landarediak aniztasun handia agertzen du. Ugaritasuna ugaritasun, ezin ukatuzkoa da landare espezie asko —landare espezie gehiegi, agian— mehatxupean daudela, zenbait faktore direla medio. Zientzialari saio honetan, Arantza Aldezabal biologoak gidaturik, […]
Kandelaria, Kandelario edo Kandelairu jai kristaua da, otsailaren 2an ospatzen dena. Euskal Herrian kandelak bedeinkatzeko eguna ere bada, urtean zehar eguraldiak ekarritako ezbehar eta gaixotasunetatik babesteko. Baina kristautasunaren hasierako garaiak baino askoz lehenagotik, herri usadio zahar baten arabera, egun horretan neguaren luzea edo laburra neurtzen zen, eguraldiari erreparaturik. Eta hara […]
Euskararen erabilera eremu geografikoa egun baino zabalagoa izan zela badakigu, agiri zaharretan horren frogak ageri baitira usu. Bereziki Nafar Erresumaren agiritegietan, testigantza ugari daude, euskaldunak izanik gaztelania ez zekiten lekukoen aipamenak. Itzultzaile bidez egiten ziren deklarazioetan, hala agertzen da maiz. Esaterako, XVII. mendeko Ilunberriko auzi baten inguruan, mediku batek kontatzen […]
Gizartean askotan jo behar izaten dugu bozetara, gauzak erabakitzeko eta zerbait egiteko pertsona egokienak hautatzeko. Politika litzateke kasurik ohikoena, baina beste arlo askotan ere erabiltzen dira hautatze sistemak. Paradoxa bat badago, hala ere: ezer bozkatu aurretik, kasu bakoitzerako hautatze sistema bera hautatu beharra daukagu. Javier Duandikoetxearen eskutik, hautatze sistema horien […]
Oraingo honetan Zientzialari saioan kostalderaino joango gara flyschak ondo ezagutzera. Kostaldean begi bistan azaltzen zaizkigun haitz geruza horietan Lurraren historiaz inon aurki daitekeen egutegirik zehatzenetako bat aurkitzen da eta Estibaliz Apellanizek flyschek barruan gordetzen dituzten sekretuak azalera ateratzen lagunduko digu (argazkia: Roberto Latxaga). https://bilbohiria.com/docs2/2016/zientzialari/161226_z39_flyschak_estibaliz_apellaniz.mp3 Deskargatu hemen. Estibaliz Apellaniz Ingunza geologian […]