Onddoak izango dira Zientzialari saio honen protagonistak. Asko eta askotarikoak dira onddoak. Haietako batzuk begi ukaldi batez erraz ikustekoak dira, eta beste asko, aldiz, arras ikusezinak. Onddoak aspaldidanik dira ezagunak eta preziatuak gure artean; eta ez soilik mahai gaineko gutizia gisa. Oroit bedi, esaterako, legamiak eta lizunak onddoak direla. Gaurkoan […]
dibulgazioa
Genetikan pixkanaka-pixkanaka burutzen ari diren aurkikuntzak zientzian aspaldi luzean gertatu den iraultzarik garrantzizkoenetako bat da. Izan ere, giza genomaren egitura eta ezaugarriak ezagutzeak makina bat gaixotasunen aurrean tratamendu berriak eta bereziak saiatzeko aukera ekarriko baitu, tartean minbiziaren aurkako tratamendu ezberdinak daudelarik. Eta genetikak aurrera egin ahala, haren ekarpenak eta erronkak […]
Mendebaldeko gizarteetan ohituak gaude antibiotikoak hartzen, nonbait infekzioa daukagula jakin bezain laster. Denboraren poderioz eta erabiliaren erabiliz, ordea, bakterioek ikasi dute antibiotikoei aurre egiten eta maiz batere efekturik gabe uzten dituzte. Nola jokatu behar dugu halako kasuetan? Horiek eta bakterioen gaineko beste gauza asko galdetu dizkiogu Itziar Alkorta biokimikariari, arlo […]
Gizakiok era guztietako jarduerak egiten ditugu bizi garen ingurunean eta jarduera horietako askok berehalako eragina daukate ingurunean, bertan dauden izaki bizidunengan eta are geure buruarengan ere. Inguruko eremuak kutsatzeko joera aspaldikoa dugu gizakiok, baina azken aspaldion nabarmen handitu dela esango genuke, industriak eta teknologiak aurrera egin ahala, batez ere. Zeintzuk […]
Depresioa gaixotasun psikiatrikoa dugu, ezaugarri nagusitzat tristezia, adoregabezia edo erorialdi-egoera sakon iraunkorra duena. Pertsona batzuk bat-batean beren baitara biltzen dira eta ziplo mozten dituzte kanpoarekiko harremanak. Edozer dela-eta negar egiteko joera etengabea agertzen dute, eta bai etorkizuna modu pesimistan ikusteko eta beren burua gutxiestekoa ere. Adituek diotenaren arabera, depresioa urte […]
Aski dugu inguruan ditugun gauzei begiratu azkar bat ematea denok biltzen gaituen natura simetriaz betea dagoela ohartzeko. Eta gure gorputzari arreta apur batez erreparatuz gero, gauza beraz ohartzen gara. Elementuen errepikapen programatu etengabea natura osatzen duten izakiek beren burua garatzeko eta ugaltzeko erarik ohikoenetako bat da, seguru asko. Fraktalak deritze […]
Gutako gehienok besterik uste badugu ere, kimikak eta arteak lotura estua dute batak bestearekiko. Margolari batek edo zizelkari batek artelan bat egin behar duelarik, oso kontuan hartzen du zer-nolako euskarri, lanabes eta pinturak erabiliko dituen, material horiek beren artelanaren iraupena, sendotasuna eta ikusgarritasuna bermatuko dituztelako, besteak beste. Bestalde, denok jakina […]
Zientzialari saioa 50. alera iritsi zaigu gaurko honekin. Bide polita jorratzen ari gara gure zientzialari eta entzule leialen lanari esker eta halaxe jarraituko dugu aurrerantzean ere. Efemeride txiki honetan, Izaskun Elezgarai ikertzailearen bisita daukagu. Endokannabinoideak zer diren eta gure gorputzean zer funtzio fisiologiko betetzen duten azalduko digu berak. Izaskunen iritzian, […]
Omen eta ospe handiko arrantzaleak izan gara euskaldunok, balearen arrantzari gagozkiola. Iragan mendeetan —XIII. mendetik XVIII. mendera bitartean, batik bat— ezin konta ahala arrantzale ibiltzen ziren inguruko eta urruneko itsasoetan balearen atzetik, gure kostaldeko herriei hainbesteko aberastasuna ekarri zien itsasoko animalia erraldoiaren atzetik, alegia. Zientzialari saioaren gaurko emanaldian, Juan Ignacio […]
Neurri handi batean, hizkuntzak bihurtzen gaitu gizaki. Egunero-egunero baliatzen gara ahalmen zoragarri horretaz, baina, hala ere, gutxitan gelditzen gara mintzamenak zabaltzen dizkigun aukera ezin ederragoez gogoeta egiten. Gutxitan pentsatzen dugu nondik eta noiztik datorkion gizakiari mintzamena, nola garatu den ahalmen hori gugan denboran zehar eta zertan den hizkuntzaren gaineko ikerkuntza […]