Kandelaria, Kandelario edo Kandelairu jai kristaua da, otsailaren 2an ospatzen dena. Euskal Herrian kandelak bedeinkatzeko eguna ere bada, urtean zehar eguraldiak ekarritako ezbehar eta gaixotasunetatik babesteko. Baina kristautasunaren hasierako garaiak baino askoz lehenagotik, herri usadio zahar baten arabera, egun horretan neguaren luzea edo laburra neurtzen zen, eguraldiari erreparaturik. Eta hara […]
Zientzialari
Zientziaren dibulgaziorako irrati saioa, Bilbo Hiriak eta Euskal Herriko Unibertsitateak lankidetzan egina.
Gizartean askotan jo behar izaten dugu bozetara, gauzak erabakitzeko eta zerbait egiteko pertsona egokienak hautatzeko. Politika litzateke kasurik ohikoena, baina beste arlo askotan ere erabiltzen dira hautatze sistemak. Paradoxa bat badago, hala ere: ezer bozkatu aurretik, kasu bakoitzerako hautatze sistema bera hautatu beharra daukagu. Javier Duandikoetxearen eskutik, hautatze sistema horien […]
Oraingo honetan Zientzialari saioan kostalderaino joango gara flyschak ondo ezagutzera. Kostaldean begi bistan azaltzen zaizkigun haitz geruza horietan Lurraren historiaz inon aurki daitekeen egutegirik zehatzenetako bat aurkitzen da eta Estibaliz Apellanizek flyschek barruan gordetzen dituzten sekretuak azalera ateratzen lagunduko digu (argazkia: Roberto Latxaga). https://bilbohiria.com/docs2/2016/zientzialari/161226_z39_flyschak_estibaliz_apellaniz.mp3 Deskargatu hemen. Estibaliz Apellaniz Ingunza geologian […]
Gaurko saioan Miren Basaras biologoak birusak zer diren hobeto jakiten lagunduko digu. Birusen definizioa emandakoan, gizakiongan duten kaltegarritasunaz hitz egingo digu, baina baita haien kalteei aurre egiteko erabiltzen diren teknika nagusiez ere, tartean txertaketa dela, noski. Azken minutuetan izen berezia duten eta guretzat, izenez behintzat, ezagunak diren bi birusen gainean […]
Gero eta esparru gehiagotan erabiltzen da smart terminoa: adibidez, smart materials, smart cards eta, gero eta indartsuago, smart cities, hau da, hiri adimentsuak. Baina, askotan gertatzen den bezala, hitzak labainkorrak izan daitezke eta ziur asko ez dago hain argi zer esan nahi duen hiri adimentsu delako izen horrek. Horregatik gaude gaur Josu Jugorekin. (Argazkia: Jabi Zabala). […]
Hipozentroa eta epizentroa, magnitudea eta intentsitatea, Mercalliren eta Richterren eskalak, lurrikarak eta tsunamiak edo itsasikarak. Bistan denez, hitz horietako asko hedabideetatik ikasi ditugu, lau haizetara zabaltzen dituztelako nonbait lurrikara batek gogor jotzen duen aldiro. Gaurko saioan Arturo Apraiz zientzialariak hiztegi berezi horren esanahia eta zergatia hobeto ulertzen lagunduko digu, eta […]
Azken aspaldi honetan asko hitz egiten da transgenikoei buruz. Hedabideek txitean-pitean erabiltzen duten kontzeptua da, eta halako aipamenei, gehienetan, ez zaie eztabaida eta polemikarik falta izaten. Batzuen ustez, transgenikoek sekulako iraultza ekarriko omen dute; beste askoren ustez, ordea, kalte konponezinak ekarriko omen dituzte. Baina ba al dakigu zehatz eta zuzen […]
Interneteko bilatzaile bat erabiltzen dugunean, eguraldiaren iragarpena ikusten dugunean edo Google Mapsen ibilibiderik egokiena bilatzen dugunean, algoritmoak erabiltzen ari gara, oharkabean bada ere. Informazio batetik emaitza jakin batzuk ateratzeko jarraibide multzoa dira algoritmoak, eta eguneroko bizimoduan gero eta aplikazio gehiagotan erabiltzen ditugu, gehienetan horretaz jakitun egon ez arren. (Argazkia: Jamle). […]
Zeliako hitza entzuten dugularik, denoi datorkigu burura glutena duen jakirik hartu ezin duen norbaiten irudia. Izan ere, gaixotasun hau uste den baino hedatuagoa baitago gure artean. Seguru asko, ez genuke gaixotasun larrien multzoan sailkatuko, baina argi dago erabat baldintzatzen duela gaixoaren bizi kalitatea. Gaurko irratsaioan, Ainara Castellanosen laguntzaz, zeliakia zer […]
LED argiak izenaz ezagutzen ditugu eta geroz eta erabilera handiagoa dute eguneroko bizimoduan, askotan haien presentziaz ohartzen ez bagara ere. LED izena ingelesezko akronimoa da: Light-Emitting Diode. Batzuetan diodo argi igorlea esaten zaio eta argitasuna sortzen duen osagai erdieroalea da. Aspaldi samarreko aurkikuntza da, egia esan. Duela 50 bat urte, […]